تور طبیعتگردی کویر کاراکال و یزدگردی

کویر کاراکال در حوالی شهر بافق، از محبوب‌ترین جاهای دیدنی استان یزد است که برخی از آن با نام زیباترین کویر یزد یاد می‌کنند. در سفر به این کویر لازم نیست نگران اقامت خود در شب باشید؛ زیرا امکانات اقامتی مناسبی در نزدیکی آن مهیا است. به‌علاوه، تفریحات هیجان‌انگیزی چون شترسواری، موتور چهارچرخ، رصد ستارگان، آفرود نیز در کویر کاراکال در انتظار شما خواهد بود. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را در سفری به سرزمین اسرارآمیز کویر با آرامشی بی‌پایان همراهی کنیم.

کویر کاراکال در مرکز استان یزد، در نزدیکی شهر بافق و روستای صادق‌آباد قرار دارد. فاصله این کویر تا روستای صادق‌آباد، ۵٫۱ کیلومتر (هفت دقیقه با ماشین) است و به‌دلیل همین نزدیکی برخی این کویر زیبا را با نام صادق‌آباد نیز می‌شناسند. فاصله کویر کاراکال تا یزد، ۱۴۱ کیلومتر (یک ساعت و ۵۰ دقیقه با ماشین) است؛ این کویر در شرق این شهر قرار دارد. کویر کاراکال در مختصات طول جغرافیایی ۳۱٫۷۳۴۴۸۸ و عرض جغرافیایی ۵۵٫۳۲۳۴۸۸۲ واقع شده است. فاصله کویر کاراکال تا تهران، ۷۵۸ کیلومتر است؛ مسیری که با ماشین شخصی، حدود هشت ساعت و نیم به طول می‌انجامد.

شهر بافق از شهرهای جنوبی استان یزد است که در فاصله ۱۰۰ کیلومتری از مرکز این استان قرار دارد و با استان کرمان همسایه است. این شهر به‌دلیل وجود معادن عظیم سنگ‌آهن خود مشهور است و اولین معدن سنگ‌آهن ایران نیز در این شهر قرار دارد. بزرگ‌ترین شوره‌زار استان یزد در شهر بافق واقع شده است؛ شوره‌زاری که بر اثر شوراب‌های رودخانه شور به وجود آمده و در دل کویری به نام کویر انجیر قرار گرفته است. کویر کاراکال نیز بخشی از کویر انجیر به شمار می‌آید و در شمال غربی بافق قرار دارد. رودخانه شور مهم‌ترین رود شهر بافق است که از شهر ماهان واقع در استان کرمان سرچشمه می‌گیرد و در نهایت به کویر انجیر می‌رسد. فاصله کویر کاراکال تا بافق، ۲۲٫۴ کیلومتر (۲۶ دقیقه با ماشین) است.

• آدرس: استان یزد، شهر بافق، روستای صادق‌آباد

با کویر کاراکال بیشتر آشنا شوید

کویر کاراکال تا چند سال پیش یک جاذبه گردشگری ناشناخته بود که با همت مردم محلی به یک منطقه شناخته شده تبدیل شد. یکی از برنامه‌های بسیار جالبی که در این منطقه اجرا شد، همایش کشوری کویرنوردی بود. این همایش در دی ماه سال ۱۳۸۶ با حضور هیئت‌هایی از چند استان کشور اجرا شد. انعکاس خبر آن باعث شد این منطقه در کل کشور شناخته شود. بعد از ورود گردشگران خارجی به آن، کویر کاراکال توانست خود را به‌عنوان یکی از معروف‌ترین کویرهای ایران معرفی کند.

پوشش گیاهی (به‌جز درختان میوه‌دار و نخلستان‌ها) در کویر کاراکال بسیار ضعیف و عمدتا از گیاه ماسه‌پسند هستند. از گونه‌های گیاهی این منطقه می‌توان به بوته‌های «ِنسی» و به‌ندرت «اسکنبیل» اشاره کرد. در مرز شن‌زارها و نمک‌زارهای حاشیه آن هم می‌‌توان درختچه‌های گز را مشاهده کرد.

گربه کاراکال

کویر کاراکال زیستگاه یکی از نادرترین گونه‌های گربه ایران به نام گربه کاراکال است؛ گربه‌ای که نام این کویر از روی آن برداشته شده است. کاراکال نام فارسی و باستانی این گربه است و در حال حاضر این‌گونه جانوری را با نام‌های «سیاه گوش» یا «منگوله گوش» می‌شناسند. گربه کاراکال یکی از هشت گونه گربه‌سانی است که در ایران زندگی می‌کند و به‌غیر از ایران، رد پای آن را می‌توان در آفریقا نیز یافت. 

کاراکال یکی از سنگین‌ترین و سریع‌ترین گربه‌سان‌های کوچک است که از لحاظ ژنتیکی، خویشاوندی نزدیکی با گربه طلایی آفریقایی و یوزگربه دارد. این گربه حیوانی شب‌گرد و تک‌زی است و به‌شدت نسبت‌ به قلمروی خود حساسیت دارد. کاراکال در مناطق خشک قلمرو وسیعی دارد؛ به‌طور مثال یک کاراکال ۲۷۰ تا ۱,۱۱۶ کیلومتر مربع را تحت قلمروی خود در می‌آورد و اجازه حضور کاراکال دیگری را نمی‌دهد. اگر خوش‌شانس باشید، شاید موفق شوید این حیوان را در کویر کاراکال ببینید؛ اما مراقب باشید که هیچ صدمه‌ای به این حیوان نزنید و تنها از دور آن را تماشا کنید. 

کاراکال از نظر ظاهری به وشق اورآسیایی شباهت دارد؛ ولی کوچک‌تر است و جثه لاغرتر و ظریف‌تر و دست و پای کشیده‌تری دارد. جنس نر این‌گونه جانوری کمی از ماده بزرگ‌تر است. وزن بدن گربه کاراکال بین ۱۶ تا ۲۲ کیلوگرم، طول بدن آن، ۵۵ تا ۹۰ سانتی‌متر به‌اضافه ۲۲ تا ۳۴ سانتی‌متر دم است و ارتفاع آن در ناحیه شانه به ۴۰ تا ۴۵ سانتی‌متر می‌رسد. رنگ پوست این گربه‌ها بین قرمز شرابی، خاکستری، خاکی و گاهی سیاه متغیر است.

جاذبه‌های گردشگری کویر کاراکال

سون هدین سیاح ماجراجوی سوئدی در دوره قاجار، در توصیف کویرهای یزد چنین می‌نویسد:

بیابان کاملا خشکی ما را احاطه کرده است. بیابانی به رنگ خاکستری و زرد و بدون یک برگ سبز، اما به‌زودی واحه بزرگ، نخل‌ها از دور، با حالتی دوستانه دست تکان می‌دهند و ما را به سایه زیبا و خنک خود می‌خوانند؛ جایی که ما می‌توانیم روی حصیرهای سبز استراحت کنیم، هیچ‌چیز نمی‌تواند لذت‌بخش تر از واحه ای درکویر باشد…

قلعه باقرآباد

قلعه باقرآباد در مسیر بافق به روستای صادق‌آباد و در فاصله ۹ کیلومتری کویر کاراکال قرار دارد. قدمت این قلعه که یکی از دژهای تاریخی یزد به شمار می‌آید، به دوره قاجار بازمی‌گردد. قلعه باقرآباد به دستور عبدالرحیم خان فرزند محمد تقی خان بافقی ساخته‌ شده و کاربری آن در گذشته پناهگاه مردم در زمان بروز خطرات و ذخیره‌گاه غلات در زمان صلح بوده است. ۴۵ اتاق، دو برج نگهبانی، سه جایگاه سنگ‌اندازی و ۱۰ جایگاه تیراندازی بخش‌های مختلف این قلعه‌ هستند.

نخلستان‌ها، باغ‌های انار و پسته

نخلستان‌های اطراف کویر در کنار درختان انار و پسته از جاذبه‌های کویر کاراکال هستند. پیاده‌روی در میان این نخلستان‌ها تجربه‌ای جذاب برای شما رقم خواهد زد.

تپه‌‌های شن‌‌های روان

تعدادی از بزرگ‌ترین تپه‌های شنی در ایران با ارتفاع ۵۰ متر در کویر کاراکال قرار دارند. با بالا رفتن از این تپه‌ها، چشم‌اندازی خیره‌کننده پیش روی شما قرار می‌گیرد؛ منظره‌ای که هیچ‌گاه فراموش نخواهید کرد.

تفریحات کویر کاراکال

پیاده‌روی در نخلستان‌ها، پیاده‌روی در کویر و بالا رفتن از تپه‌های شنی، عکاسی از چشم‌اندازهای کویری و تماشای غروب آفتاب در سکوت خیال‌انگیز کویر از محبوب‌ترین تفریحات کویر کاراکال در میان گردشگران هستند. آفرود سواری، سافاری، شتر سواری، موتور چهارچرخ و برنامه رصد ستارگان نیز از جمله تفریحاتی هستند که در تفریحات اقامتگاه روستای صادق‌آباد در اختیار گردشگران قرار می‌گیرند.

امکانات کویر کاراکال

کویر کاراکال همچون کویرهای دیگر ایران فاقد امکانات رفاهی است؛ اما شما می‌توانید با مراجعه به مجموعه شهید برزگری در روستای صادق‌آباد در نزدیکی کویر کاراکال از امکاناتی چون سوئیت‌های مناسب برای گردشگران، حمام، سرویس بهداشتی ایرانی و فرنگی، اقامتگاه، بوفه، شبکه برق سراسری برای شارژ موبایل، آب قابل‌شرب، کافه رستوران با سرو چای آتشی و انواع قهوه، آلاچیق، منقل برای جوجه‌کباب، تفریحات کویری و تورهای گردشگری استفاده کنید.

تجهیزات لازم برای سفر به کویر کاراکال

لباس مناسب کویرگردی یکی از مهم‌ترین وسایلی است که در سفر به کویر باید به‌همراه داشته باشید. برای طبیعت‌گردی بهتر است لباسی بپوشید که هنگام پیاده‌روی و کوه‌پیمایی راحت و علاوه بر مقاومت نسبت به آب، باد، خاک، رنگی متناسب با طبیعت داشته باشد. به‌علاوه، پوشیدن شلوار و پیراهن آستین بلند مانع از آفتاب‌سوختگی می‌شود. لباسی از جنس کتان به خنک شدن بدن شما کمک می‌کند. اگر قصد دارید شب را در کویر سپری کنید، حتما لباس گرم نیز به‌همراه داشته باشید.

قمقمه و آب کافی، تلفن همراه، داروهای عمومی، جعبه کمک‌های اولیه، دفترچه بیمه، لباس اضافه، عینک آفتابی، شارژر موبایل، دمپایی و صندل، پاوربانک، وعده‌های غذایی، میان‌وعده، کفش اضافه، کرم ضدآفتاب، کارت شناسایی، کلاه آفتابگیر، کلاه گرم، کوله‌پشتی و کیسه زباله از جمله وسایلی هستند که در سفر به کویر کاراکال به آن‌ها نیاز خواهید داشت.

اگر قصد دارید شب را در کویر کاراکال سپری کنید، به‌همراه داشن چادر، تجهیزات کمپینگ، کیسه خواب، پتوی نازک، بالشت کوچک، پماد یا دستبند دفع حشرات را فراموش نکنید.

نکات سفر به کویر کاراکال

• فراموش نکنید که فاصله‌ها در کویر گول زننده هستند. مثلا ممکن است نقطه‌ای را از دور ببینید و فکر کنید با آن ۱۰۰ متر فاصله دارید؛ اما در واقع فاصله شما با آن نقطه یک کیلومتر است؛ پس مراقب فاصله‌ها در کویر باشید.
• در سفر به کویر کاراکال مراقب محیط زیست باشید و زباله‌های خود را در کویر رها نکنید. از ریختن ته‌سیگار، زباله‌های تجدیدپذیر و پلاستیک در کویر خودداری کنید و سعی کنید جز ردپایی از خود چیزی به‌جای نگذارید.
• تنها به کویر سفر نکنید. اگر این سفر را به‌تنهایی یا با گروه‌های دو تا سه نفره برنامه‌ریزی کردید، حتما از قبل به خانواده، دوستان و آشنایان خود درباره مکان سفر و زمان رفت و برگشت‌تان اطلاع بدهید تا در صورت بروز حادثه برای شما، بتوانند پیگیری کنند.
• اگر قصد دارید در کویر به‌جای دورتری بروید، از قبل به دوستان یا همراهان‌تان اطلاع بدهید.
• مسیریاب و قطب‌نما را فراموش نکنید تا در صورت گم شدن، بتوانید راه برگشت را پیدا کنید.
• آینه نیز به‌همراه داشته باشید تا در صورت گم‌شدن بتوانید با کمک انعکاس نور خورشید، جای خود را به دیگران اطلاع دهید.
• مناطق کویری با وجود تمام چشم‌اندازهای مسحورکننده و بی‌نظیر، طبیعتی خشن و پرریسک نیز دارند. پس هیچ‌وقت و تحت هیچ شرایطی بدون تجهیزات کامل و راهنمای آشنا به منطقه به این مقاصد سفر نکنید. بهترین روش سفر به کویر، همراهی با تورهای گردشگری است.
• پیش از حرکت، آب به‌اندازه کافی بردارید.

• حتما شال گردن به‌همراه داشته باشید تا در صورت برخورد با طوفان شن، بتوانید بینی و دهان خود را با آن بپوشانید.
• در پیاده‌روی در کویر و به‌طور کلی در همه نوع فعالیت‌های طبیعت‌گردی بهتر است مانند افراد مسن، آرام راه بروید.
• برای سفر به کویر، طوری برنامه‌ریزی کنید که در کنار تجربه تفریحات و زیبایی‌های روز کویر، از آسمان پرستاره و آرامش آن نیز در دل شب لذت ببرید. شب‌نشینی در کویر دور آتش و خوردن چای آتشی را نیز از یاد نبرید.
• اگر قصد دارید برای عکاسی یا رصد ستارگان در شب مدت زمانی را بیرون از اقامتگاه یا چادر بمانید، دو تا سه مرز نازک با محلول روغن سوخته یا گازوئیل دورتادور محل رصد ایجاد کنید تا احتمال گزیده شدن شما توسط عقرب به حداقل برسد.
• برای خلق عکس‌هایی بهتر، از سه پایه استفاده کنید.
• مراقب شن‌های روان کویر باشید؛ زیرا این شن‌ها می‌توانند به داخل لنز دوربین یا درزهای وسایل الکترونیکی نفوذ و آن‌ها را خراب کنند.
• از حاشیه کناری دشت یزد تا کفه بافق، منطقه کویری با بیابان‌های لخت و تپه‌های درهم ریخته و تحت‌تاثیر شن‌های روان قرار دارد؛ شن‌هایی که با توجه با باتلاق نمک شمال شهر بافق، تثبیت آن‌ها کاری دشوار است. مسافران و گردشگرانی که قصد سفر به این مناطق را دارند از پیشروی در حوزه باتلاق‌ها خودداری کنند.

جاهای دیدنی اطراف کویر کاراکال

خانه وحشی بافقی

خانه وحشی بافقی یکی از جاذبه‌های مسیر کویر کاراکال است که در شهر بافق، جنب مسجد جامع این شهر قرار دارد. این خانه با معماری خاص و زیبا در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و قدمت آن به قرن دهم هجری قمری باز می‌گردد. کمال‌ الدین یا شمس‌ الدین محمد وحشی بافقی یکی از شاعران نامدار سده‌ دهم ایران است که در سال ۹۳۹ هجری قمری، در شهر بافق چشم به جهان گشود. دوران زندگی وی با پادشاهی شاه تهماسب صفوی، شاه اسماعیل دوم و شاه محمد خدابنده هم‌زمان بود.

آب‌انبار و حمام کاکامیر

_{منبع عکس: نامشخص. عکاس: نامشخص}

آب‌انبار و حمام کاکامیر از جاهای دیدنی بافق هستند که فاصله چندانی با کویر کاراکال ندارند. این آب‌انبار از بزرگ‌ترین آب‌انبارهای موجود در شهر بافق با ظرفیت ۲۵۰ مترمکعب آب است. آب‌انبار کاکامیر در عمق چهار متری زمین ساخته شده و گنبدی آجری شکلی روی آن را پوشانده است. برای برداشت آب از این آب‌انبار باید نزدیک به ۲۰ پله پایین بروید.

حمام کاکامیر در نزدیکی آب‌انبار قرار دارد و آب آن نیز از همین آب‌انبار تامین می‌شده است. این حمام چهار هشتی دارد و شامل ورودی، رختکن، صحن حمام و حمام انفرادی می‌شود. این دو بنا با قدمتی از دوره زندیه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند. آجر، ملاط ساروج و خشت خام و سنگ از جمله مصالحی هستند که در ساخت آب‌انبار و حمام کاکامیر به کار رفته‌اند.

باغ تیتو

باغ تیتو با بنایی زیبا از دیدنی‌های شهر بافق با قدمتی از دوره صفویه به شمار می‌آید. بادگیر، اتاق‌های گچ‌کاری شده، ایوان و حوض آبی در نمای ورودی باغ از خصوصیات بنا هستند. این باغ دارای مساحتی حدود ۶ هزار متر مربع است که پوشش درختان نخل، انگور انار و… زیبایی خاصی به آن می‌بخشد. عمارت این باغ از بخش‌های مختلفی مانند اتاق خان‌نشین، تالار، بادگیر، اتاق سریدار، بادگیر و هشتی تشکیل شده است که هر بخش آن به‌خصوص ایوان‌ها، با گچ‌کاری‌های زیبایی تزئین شده‌اند. بادگیر ۱۳ متری عمارت باغ تیتو در گذشته‌ای نه چندان دور وظیفه خنک‌سازی و تهویه هوای داخل را بر عهده داشت. 

باغ تیتو در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این باغ به فرمان حاکم یزد محمدتقی خان، در اوایل قرن ۱۳ میلادی در محله علیا (سر استخر) بافق ساخته شد. باغ تیتو نام خود را به‌دلیل تودرتو بودن اتاق‌هایش از «تیتو» گرفته است که به‌معنای «مرغ آبی» است. سرسبزی و طروات این باغ به جریان دائمی آب قنات یوسف شاهی برمی‌گردد که آن را تا به امروز از خشکسالی به دور نگه داشته است.

روستای قطرم

روستای قطرم بافق، یکی از روستاهای کوهستانی ایران در دامنه غربی کوه‌های باجگان و دره جنوب شرقی شهر بافق است که با قدمتی از ۵,۰۰۰ سال قبل (پیش از پیدایش تمدن کاریز) در اصطلاح محلی، با نام‌های «قدرم یا قدرام» شناخته می‌شود. مردم قطرم، لهجه‌ای خاص و کمی متفاوت با بافق دارند و به شغل‌های معدن، کشاورزی و دامداری با تولید محصولات زراعی، باغی و دامی می‌پردازند.

مزارع، باغ‌ها، منازل مسکونی با دیوارهای سنگی و کوچه‌های مسقف غیر هم‌سطح در روستای تاریخی قطرم به‌صورت پلکانی و پرپیچ‌وخم معروف به کوچه آشتی‌کنان ساخته شده‌اند؛ ساختاری زیبا و دیدنی که این روستا را به ماسوله کویر تبدیل کرده است. روستای قطرم اولین مکان تجمع انسانی، در منطقه است و «قلعه دختر» گواهی این ماجرا است. روستای قطرم ازنظر آب‌ و هوایی و شرایط طبیعی، بسیار متنوع و منحصربه‌فرد است؛ به‌طوری که می‌توان چهار فصل سال را در آن مشاهده کرد. نکته جالب موقعیت جغرافیایی این روستا، این است که در یک روز کوتاه زمستانی، می‌توان سه بار شاهد طلوع و غروب خورشید در آن بود.

از دیدنی‌ها و جاذبه‌های گردشگری روستای قطرم می‌توان به یک چشمه آب بسیار گوارا در میان بیشه‌زاری سرسبز، زیارتگاه پیر قطرم، قبرستان خورشیدی، تاسیسات آبی قدیمی استخر و آسیاب‌های آبی، هشت مسجد، قلعه دختر، چند کمینگاه، چشمه‌های متعدد درب گوشین، سی سبزی، پیروزی، آب مرغون، سنگ قصاب و درب دز با ستون‌های سنگی و غیره اشاره کرد.

• فاصله از کویر کاراکال: ۶۸٫۷ کیلومتر (یک ساعت)
• آدرس: استان یزد، ۴۶ کیلومتری جنوب بافق

روستای فهرج

برای رسیدن به کاراکال باید از روستای تاریخی فهرج عبور کنید که قدمت آن به پیش از اسلام می‌رسد. خانه‌هایی از خشت و گل در این روستا در کنار مسجد جامع، گذرگاه‌ها، ساباط‌ها (کوچه‌هایی مسقف)، بادگیرها و بافت مسکونی قدیمی به‌صورت نیمه‌متمرکز و خطی شما را به سفری به گذشته می‌یرند. روستای فهرج از شمال‌شرقی به کوه چلته می‌رسد و در ارتفاع ۱,۲۷۰ متری از سطح دریا واقع شده است. نام اولیه این روستا «فرافر» بود؛ اما در قرون چهارم و پنجم هجری قمری به «پهره» یا «پهرشت» تغییر یافت. در طول زمان این روستا به «فهرج» مشهور شد. 

قلعه باستانی فهرج (صدر اسلام)، آب‌انبار حسینیه (متعلق به دوره صفوی تا افشار)، مجموعه شهدای فهرج (متعلق به سده ۹ هجری قمری)، چاه چهل دختران، کمپ کویری فهرج و ویرانه های مسجد و تکیه از جمله جاذبه‌های این روستا هستند؛ دیدنی‌هایی که این روستا را تبدیل به مکانی جذاب در میان گردشگران کرده‌اند.

مسجد روستای فهرج با قدمتی از نیمه اول قرن اول هجری، به گفته برخی مورخان قدیمی‌ترین مسجد ایران است که ساختمان آن از ابتدا تا به امروز به همین شکل حفظ شده است. مسجد این روستا از نوع شبستانی به شمار می‌رود و ایوان ندارد. این مسجد درب‌های ورودی متعددی دارد و مناره گلی آن بسیار زیبا است. یکی از نکات جالب در این مسجد نبود عناصری چون محراب، گنبد، کتیبه، کاشی‌کاری و سایر تجملات و تزیینات است. این مسجد در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

• فاصله از کویر کاراکال: ۱۰۱ کیلومتر (یک ساعت و ۱۳ دقیقه)
• آدرس: استان یزد، ۳۰ کیلومتری شرق شهر یزد